Jesteś ciekawy, czy dieta oparta na ajurwedzie może sprawdzić się w polskich warunkach? Mamy dla Ciebie dobrą wiadomość – jest to możliwe! Zapomnij o stereotypach i pozwól sobie na połączenie smaków, które są Ci bliskie, z filozofią zapewniającą zdrowie i długowieczność. Już za chwilę przekonasz się, że Matka Ziemia obdarza nas bogactwem, które możemy wykorzystać na drodze do zdrowia i harmonii.
Kuchnia polska charakteryzuje się smacznymi, ale często ciężkimi potrawami, które nie zawsze są korzystne dla naszego organizmu. Jest bogata w potrawy mięsne, poddane tradycyjnej obróbce termicznej, polegającej na gotowaniu, pieczeniu lub smażeniu, najczęściej przy użyciu sporej ilości tłuszczu zwierzęcego, który jest głównym nośnikiem smaku.
Ajurweda w kuchni polskiej, czyli zderzenie tradycji kulinarnych z filozofią życia
Podczas gdy polska tradycja kulinarna oparta jest na wspólnym biesiadowaniu, walorach smakowych i dostarczaniu wartości odżywczych, to filozofia żywienia w ajurwedzie koncentruje się na utrzymaniu zdrowej równowagi między ciałem, umysłem i duchem. Według tej starożytnej indyjskiej tradycji, każda osoba ma swoje własne unikalne prakryti, czyli konstytucję, składającą się z trzech dosz. Ajurwedyjskie zasady żywienia mają na celu zbalansowanie tych dosz, co w konsekwencji ma za zadanie utrzymać dobre zdrowie i zniwelować choroby. Dlatego również stosując ajurwedę w kuchni polskiej, należy w pierwszej kolejności poznać swoją naturę.
Więcej na ten temat w moim artykule.
Kuchnia oparta na zasadach ajurwedy obfituje w potrawy wykorzystujące świeże owoce i warzywa, zbożą, rośliny strączkowe oraz zdrowe tłuszcze najczęściej pochodzenia roślinnego. Mięso uważane jest za pokar ciężkostrawny i niekorzystny dla organizmu, ale warto zaznaczyć, że jego spożywanie nie jest całkowicie zakazana. Przyjmuje się, że każda osoba ma indywidualne potrzeby wynikające choćby z tego jaką reprezentuje konstytucję, czy jaki jest jej stan zdrowia. Obróbka termiczna potraw jest delikatna, ponieważ ma na celu zachowanie jak największej ilości składników odżywczych w żywności.
Bardzo ważnym elementem tej tradycji kulinarnej jest balans smaków, który polega na tym, aby w diecie uwzględniać różnorodne produkty i zioła, które reprezentują różne z pięciu smaków: słodki, kwaśny, gorzki, umami i słony. Jest to o tyle ważne, że każdy z nich ma przypisane konkretne właściwości i w określony sposób wpływa na ciało i umysł. Jeśli są odpowiednio skomponowane mają działanie terapeutyczne.
Dodatkowo, w ajurwedzie istnieje wiele zaleceń dotyczących pór spożywania posiłków, uważności oraz samej higieny konsumpcji – powolnego jedzenia, dokładnego przeżuwania. Ważne jest również, aby nie popijać posiłków oraz nie przejadać się. Wielkość porcji ma mieć pojemność dwóch dłoni należących do osoby, która ją spożywa. Kolejny posiłek można zjeść dopiero, gdy poprzedni zostanie całkowicie strawiony lub wtedy, gdy po prostu pojawi się głód.
W kuchni polskiej te zalecenia nie są aż tak istotne. Spożywamy posiłki bardziej spontanicznie, często w większym gronie, z mniejszą uwagą na to, co jemy i w jaki sposób. Nie przywiązujemy tak wielkiej wagi do ilości oraz czasu spożywania posiłków i często ulegamy zachciankom kulinarnym.
Ajurweda w kuchni polskiej: harmonia smaków i zdrowia na jednym talerzu
Abyś mógł cieszyć się dobrym zdrowiem bez uszczerbku na smaku, wybierz z każdej tradycji kulinarnej to, co najlepsze. Następnie harmonijnie wprowadź to do swojej diety i stwórz własny przepis na ajurwedę w kuchni polskiej.
Po pierwsze–produkt!
Kuchnia ajurwedyjska kładzie duży nacisk na świeży, lokalny produkt od sprawdzonych dostawców.Świeże produkty zawierają najwięcej prany (energii życiowej), która jest niezbędna dla utrzymania równowagi i harmonii w organizmie. Ponadto pomagają oczyszczać organizm, wzmacniają układ odpornościowy, poprawiać trawienie. Produkty rodzime, dostępne na rynku polskim są doskonałym materiałem do tworzenia zdrowych, zbilansowanych posiłków, takich, które nie tylko dostarczą walorów smakowych, ale będą podstawa dla utrzymania dobrego zdrowia.
Latem możemy cieszyć się soczystymi truskawkami, malinami, porzeczkami czy jagodami. Te owoce nie tylko doskonale smakują, ale również są bogate w witaminy, przeciwutleniacze oraz błonnik, który wpływa pozytywnie na prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego. To świetna przekąska, która zgodnie z zasadami kuchni ajurwedyjskiej należy spożywać samodzielnie lub w postaci soku, koktajlu lub smoothie. To również świetna alternatywa dla słodkich przekąsek, pozwalająca ograniczyć cukier w diecie.
Wraz z nadejściem jesieni możemy cieszyć się warzywami, takimi jak: ziemniaki, marchew, pietruszka, papryka, dynia, kapusta, kalafior czy buraki. Sady obradzają w jabłka, gruszki czy śliwki, które najlepiej w tym czasie spożywać postaci gotowanej lub pieczonej. Sezonowym produktem świetnym do wykorzystania będą o tej porze również grzyby.
Polska spiżarnia obfituje również zboża jak: pszenica, jęczmień, orkisz owies oraz gotowe produkty: ryż, kasza, płatki owsiane, nasiona i pestki–do wykorzystania niemal od razu. Nie jest też trudno znaleźć źródeł białka roślinnego. Soczewica, ciecierzyca, groch i fasola w swojej nieprzetworzonej postaci są łatwo dostępne niemal w każdym sklepie.
W naszej szerokości geograficznej są momenty w roku, gdy dostęp do świeżych produktów jest bardzo ograniczony. Prawdziwym skarbem naszego regionu są bogate w bakterie probiotyczne kiszonki. Można je dodawać do zup, sałatek lub jeść samodzielnie. Spożywanie przetworów przygotowywanych samodzielnie również jest dopuszczalne. Należy jednak pamiętać, aby w pierwszej kolejności korzystać z tych produktów, które są o danej porze roku dostępne w świeżej postaci.
Po drugie–metody gotowania
Warzywa to świetna baza do wykorzystania podczas przygotowywania ciepłych, płynnych potraw, takich jak rozgrzewające zupy czy lekkie warzywne gulasz. Można wykorzystać te o konsystencji zagęszczającej na przykład dynię, cukinię czy ziemniaki–jako bazę do pożywnych zup o kremowej konsystencji. Aby warzywa były łatwostrawne, najlepiej gotować je w wodzie, przygotowywać na parze lub zblendować po zagotowaniu.
Surówki warzywnej można spożywać samodzielnie lub jako dodatek do dania głównego, ale z umiarem, gdyż organizm może mieć problem z ich trawieniem.
Aby ajurweda w kuchni polskiej mogła poczuć się jak w domu, trzeba nieco odchudzić tradycyjne potrawy. Zamiast niezdrowych, rafinowanych olejów oraz dużej ilości masła, warto sięgnąć po tłuszcze roślinne pochodzące z Polski, takie jak olej rzepakowy czy słonecznikowy – oczywiście z pierwszego tłoczenia! Powszechnie dostępny na polskim rynku jest również olej kokosowy, sezamowy oraz oliwa z oliwek. Do smażenia świetnie nadaje się klarowane masło ghee. Chociaż nie jest to produkt pochodzący z Polski, można go łatwo kupić w wielu sklepach internetowych.
Najlepiej dodawać tłuszcz do już przygotowanych potraw lub korzystać z nich w postaci surowej, na przykład jako sos do sałatek. Dobre źródło tłuszczy roślinnych to również pestki słonecznika i dyni oraz różne gatunki orzechów, uprawiane w Polsce, takie jak orzech włoski, laskowy, nerkowca czy arachidowe. Dobrze jest łączyć tłuszcze z przyprawami i ziołami, aby ułatwić ich trawienie i wchłanianie. Na przykład, tłuszcz roślinny można połączyć z gorzkimi ziołami lub przyprawami, takimi jak imbir, kumin, kardamon czy kurkuma.
Po trzecie–harmonia smaków
W polskiej kuchni, na pierwszym miejscu stawia się smak. Jego funkcja ogranicza się najczęściej jedynie do odczuwania przyjemności (inaczej niż w kuchni ajurwedyjskiej, gdzie spełnia on funkcję terpełtyczną). Stosując się do zaleceń ajurwedy, można go wydobyć bez używania dużej ilości tłuszczu i chemicznych dodatków zawartych w sklepowych przyprawach. Wszystkie zioła oraz produkty w ajurwedzie mają określony smak: słodki, kwaśny, gorzki, słony, cierpki lub łączą w sobie któreś z tych smaków. Każdy smak ma różne właściwości i wpływa na organizm w inny sposób. Należy uwzględnić wszystkie te smaki w swoich potrawach, tak by odpowiednio je zbalansować.
Smak produktów użytych w potrawie świetnie balansuje zioła. Ajurwedyjska kuchnia słynie z wykorzystywania różnych ziół i przypraw, które mają wpływ na równowagę ciała i umysłu. Powszechnie stosowane są imbir, kumin, kolendra, czosnek, bazylia i inne rośliny lecznicze.
Kuchnia polska jest mniej ziołowa i ogranicza się raczej do przypraw takich jak sól, pieprz, majeranek czy kminek. Warto poszerzyć menu o te rzadziej używane, a równie dostępne na rynku polskim. Więcej o smakach oraz ich właściwościach dowiesz się z innego artykułu opublikowanego na moim blogu.
Ajurweda w kuchni polskiej–kilka prostych wskazówek do zastosowania od zaraz
Jak już się przekonałeś masz wokół siebie wszystko, czego potrzebujesz. Poniżej krótka checklista, abyś z radością mógł powitać ajurwedę w kuchni polskiej już dziś.
1.Używaj lokalnych produktów
Do przygotowania posiłków wybieraj sezonowe owoc i warzywa od lokalnych dostawców. Pamiętaj, że to co rośnie najbliżej, będzie miało najkorzystniejszy wpływ na Twoje zdrowie. Jedź zgodnie z porami roku. Zimą ogranicz swój jadłospis jeśli chodzi o ilość produktów. Zrezygnuj z kupowania sprowadzanych produktów np. arbuzów czy pomidorów, ciesz się raczej warzywami korzennymi. Latem korzystaj z urodzaju i ładuj baterie do kolejnego sezonu.
2. Wykorzystuj zioła, aby dosmaczać potrawy
Ajurweda zaleca używanie różnych ziół i przypraw w celu zbalansowania smaku, a także ze względu na ich właściwości zdrowotne. Pamiętaj, aby korzystać ze świeżych produktów w sezonie, również jeśli chodzi o zioła – dodawaj je do potraw oraz przygotowuj ciepłe napary.
3. Ogranicz spożywanie mięsa
Jeśli twój stan zdrowia lub indywidualne potrzeby wymagają spożywania mięsa, wybieraj wywary np. rosół lub inne zupy przygotowane na wywarze. Są one lekkostrawne i lepiej wchłaniane się. Pamiętaj, aby mięso pochodziło tylko od zdrowych zwierząt, hodowanych w naturalnym środowisku.
4. Zrezygnuj z przetworzonej żywności
Zamień gotowe produkty, takie jak wędliny, sosy, żywność w puszkach czy słoikach na ieże i naturalne, aby utrzymać równowagę energetyczną. Zamiast wędlin możesz zjeść grillowane warzywa lub pastę hummus. Gotowy sos zastąp domowym dressingiem przygotowanym na bazie świeżych ziół i warzyw. Zrezygnuj z gotowych mieszanek w torebkach–marynaty również przygotuj samodzielnie.
5. Zamień tłuszcze zwierzęce na roślinne
W polskiej kuchni często używane są masło, smalec i śmietana do przygotowywania potraw, Takie produkty zawierają dużą ilość niekorzystnych dla organizmu tłuszczy odzwierzęcych. Nie musisz wykluczać ich ze swojej diety, ale stawiaj na te dobrej jakości i stosuj z umiarem. Bazuj raczej na zdrowych tłuszczach roślinnych jak olej kokosowy, sezamowy, lniany, oliwa z oliwek czy indyjskie klarowane masło ghee. Wykorzystuj również tłoczone z produktów rosnących na polskiej ziemi jak: olej słonecznikowy i rzepakowy.
6. Spożywaj cukier tylko pochodzenia naturalnego
W polskiej kuchni wiele potraw i deserów jest mocno słodzonych cukrem. Ajurweda zaleca zrezygnować z białego cukru i korzystać z naturalnych słodzików, takich jak na przykład miód, który jest produktem naturalnym, rodzimym i łatwo dostępny.
Aby zmniejszyć ochotę na słodycze, warto wprowadzić do swojej diety zdrowe źródła węglowodanów, takie jak zboża, czy strączki. Słodki smak uzyskasz gotując warzywa na parze oraz pisząc je w piekarniku. Sięgaj po produkty takie jak mleko krowie czy masło ghee, które również dostarczają słodkiego smaku. Dodaj do potraw cynamon, kumin czy imbir.